Formy poradnictwa zawodowego dla każdego z nas

Poradnictwo zawodowe jest formą wsparcia, z której mogą korzystać wszyscy. Zaczyna się ono już na etapie kształcenia a kończy na poradnictwie dla osób kończących drogę zawodową. Osobami najczęściej korzystającymi z usług poradnictwa zawodowego są jednak osoby bezrobotne oraz osoby pracujące, ale chcące zmienić pracę. W przypadku bezrobotnych są to między innymi osoby zaczynające drogę zawodową, powracające po przerwie na rynek pracy np. kobiety po urodzeniu dziecka oraz osoby bezrobotne z powodu zwolnienia z poprzedniego miejsca pracy. Jeśli chodzi o osoby pracujące, udają się oni do doradców zawodowych w przypadku spadku atrakcyjności obecnej pracy lub niezadowolenia z zarobków. Kolejną grupą osób korzystającą z form poradnictwa zawodowego są osoby, które po zakończeniu edukacji zdecydowały się na pracę niezwiązaną z ich wykształceniem, głównie z powodu braku ofert i miejsc pracy w zawodzie. Kierują się oni po poradę, w jaki sposób mogliby poszerzyć swoje kwalifikacje i móc pracować w zawodzie.  Każda z tych grup może korzystać z wszystkich form poradnictwa zawodowego, jakie oferują nam przeznaczone do tego instytucje. Poradnictwo zawodowe w Polsce realizowane jest w dwóch podstawowych formach, są to porady indywidualne oraz porady grupowe. Każdy z nas może wybrać, która forma poradnictwa zawodowego bardziej mu odpowiada i spełnia jego oczekiwania. Jednak aby podjąć tą decyzję należy wiedzieć czym charakteryzuje się każda z nich. Niniejszy artykuł zawiera informacje na czym polegają wyżej wymienione formy poradnictwa zawodowego i w jaki sposób odbywają się spotkania z doradcami zawodowymi. Zacznę od zaprezentowania formy indywidualnych spotkań z doradcą zawodowym, czyli tzw. spotkań w cztery oczy.

Twarzą w twarz z doradcą zawodowym, jakich pytań się spodziewać?

Spotkanie indywidualne z doradcą zawodowym polega na rozmowie z klientem, w trakcie której doradca zawodowy zadaje pytania dotyczące przede wszystkim życiorysu zawodowego. Jednak zwraca on także uwagę na czynniki pozazawodowe klienta, czyli jego sytuację rodzinną, finansową oraz jego ograniczenia i bariery. Zostaje dokonana analiza jego problemów, obaw oraz dotychczasowych działań i obszarów wymagających dokształcenia i uzupełnienia. Doradca podczas spotkania indywidualnego z klientem może posłużyć się różnego rodzaju narzędziami badawczymi. Są to przede wszystkim testy i kwestionariusze. Najbardziej popularny z nich jest Zestaw do Samobadania, który składa się z Kwestionariusza Zainteresowań Zawodowych i Kwestionariusza Preferencji Zawodowych. Poza tym popularne jest również robienie testów badających uzdolnienia, cechy temperamentu czy pożądane obecnie przez pracodawców umiejętności miękkie tzw. soft skills. Testy pozwalają doradcy zawodowemu poznać predyspozycje, umiejętności klienta, co pozwoli mu lepiej go ukierunkować, wesprzeć i zmotywować.

Dzięki indywidualnej formie doradczej mamy możliwość samopoznania, sprawdzenia swoich kompetencji czy omówienia dotychczasowej kariery zawodowej oraz planu jej rozwoju. Możemy zwrócić się do doradcy zawodowego także z konkretnym problemem, dotyczącym chociażby zmiany zawodu lub podjęcia własnej działalności gospodarczej. Czas indywidualnego spotkania z doradcą zawodowym uzależniony jest od potrzeb klienta oraz od sposobu pracy doradcy zawodowego, ponadto pierwsze spotkanie często jest początkiem całego cyklu zajęć.

Zajęcia grupowe jako alternatywa indywidualnych spotkań z doradcą zawodowym

Drugą formą poradnictwa zawodowego są spotkania grupowe, które pozwalają klientom poznać innych ludzi, znajdujących się w tej samej sytuacji, których dotknął podobny problem zawodowy. Mogą oni liczyć na wzajemną pomoc, wsparcie a także wymianę doświadczeń i informacji, która może zmotywować do działania. Spotkania grupowe organizowane przez doradców zawodowych zawsze mają określoną tematykę, dobieraną w zależności od rodzaju grupy klientów. Z osobami bezrobotnymi zajęcia grupowe mogą dotyczyć:

- alternatywnych form zatrudnienia,

- ofert szkoleń i kursów dla osób bezrobotnych,

- zagadnień rynku pracy np. rodzajów umów o pracę, dokumentów aplikacyjnych czy praw i obowiązków bezrobotnego,

- rynku pracy w Polsce i Unii Europejskiej[1].

W przypadku osób pracujących, ale pragnących zmienić coś w swoim życiu zawodowym tematami zajęć grupowych mogą być:

- ocena ryzyka zawodowego i podejmowanie decyzji zawodowych,

- mój potencjał a zapotrzebowanie rynku pracy,

- samorozwój i planowanie czasu wolnego[2].

Popularną metodą stosowaną w poradnictwie grupowym jest tzw. metoda edukacyjna, która ma charakter warsztatów, w trakcie których wykonywane są różnego rodzaju ćwiczenia aktywizujące uczestników.  Metoda edukacyjna adresowana jest dla osób mających trudność w odnalezieniu się w realiach rynku pracy i znalezieniu pracy adekwatnej do własnych potrzeb, kwalifikacji i przede wszystkim wymagań rynku pracy. Zajęcia te trwają ok. 2 miesiące, po ich zakończeniu jesteśmy w stanie skonstruować swój własny projekt zawodowy i plan działania. W przypadku tej metody tematyka zajęć obejmuje:

- zapoznanie się z funkcjonowaniem poradnictwa zawodowego,

- analizę własnych umiejętności w oparciu o przeżycia i doświadczenia,

- dotarcie do swoich wartości i potrzeb,

- rozpoznanie własnych predyspozycji i oczekiwań zawodowych,

- nabycie umiejętności zdobywania informacji zawodowych,

- poznanie i zrozumienie trendów na rynku pracy,

- umiejętność opracowania indywidualnego planu działania i jego realizacji[3].

Obie formy poradnictwa zawodowego, zarówno indywidualna jak i grupowa mają na celu pomoc osobom z nich korzystającym w problemach zawodowych, rozwojowych, poniekąd także życiowych.  Jeżeli odczuwamy dyskomfort w opowiadaniu większej grupie o swoich problemach, obawach lub popełnionych błędach zawodowych lepiej skorzystać z indywidualnych spotkań z doradcą zawodowym. Natomiast jeśli odczuwamy potrzebę podzielenia się swoimi problemami, doświadczeniami i spostrzeżeniami z innymi ludźmi, warto wziąć udział w grupowych zajęciach z poradnictwa zawodowego.