Praca zawodowa jako źródło stresu, sposoby radzenia sobie ze stresem

Dla wielu ludzi praca zawodowa jest jednym ze znaczących źródeł stresu i problemów w życiu. Ludzie poświęcają obecnie na pracę nie tylko dużą ilość czasu, ale też duże zasoby energii, zarówno fizycznej jak i psychicznej. Poza tym ciągły brak czasu, obciążenie pracą i zapełniony terminarz stał się w dzisiejszych czasach czymś modnym, gdyż świadczy o zaradności, pracowitości i statusie społecznym. Bezwiednie i nieświadomie sami organizujemy sobie życie w ciągłym stresie, wobec którego czujemy się bezsilni. Pamiętajmy jednak o tym, że długotrwały stres ma wpływ na nasze samopoczucie, ogranicza sprawność umysłową i przede wszystkim zagraża naszemu zdrowiu. Dlatego warto uświadomić sobie jakie czynniki stresujące, tzw. stresory oddziałują na nas w miejscu pracy oraz w jaki sposób sobie z nimi radzić.

Czynniki stresujące w pracy

Czynniki stresujące w pracy można podzielić na cztery kategorie stresorów: fizyczne, psychiczne, społeczne i stresory związane z obciążeniami organizacyjnymi. Pierwsza kategoria czyli stresory fizyczne, związane są z warunkami wykonywanej pracy i dotyczą czynników takich jak: nadmierne zatłoczenie, złe oświetlenie, hałas, popsuta klimatyzacja bądź inne niedogodności architektoniczne. Często nie zdajemy sobie nawet sprawy jak duży mają one wpływ na sposób naszej pracy, na efektywność i przede wszystkim koncentrację. Drugim rodzajem czynników stresujących są stresory psychiczne związane z m.in. niepewnością zatrudnienia, obawą, że nie sprostamy postawionym zadaniom do wykonania lub, że ich ilość jest zbyt duża a dodatkowo miały być one zrobione na wczoraj.  Kolejnym przykładem tychże stresorów jest także konflikt związany z równoczesnym pełnieniem ról zawodowych i życiowych. Występuje on szczególnie u kobiet realizujących się w sferze zawodowej, mają one wyrzuty sumienia, że pracując zawodowo zaniedbują dom rodzinny. Stresory psychiczne mogą być także związane ze znaczeniem pracownika w organizacji. Jeśli pracownik nie czuje się człowiekiem w pracy a jedynie narzędziem do realizowania celów, ponadto jego potrzeby i uczucia są lekceważone, odczuwa z tego powodu stres. Jeśli chodzi o stresory społeczne, dotyczą one relacji interpersonalnych. Mogą przybierać formę złych relacji z przełożonym, podwładnymi lub współpracownikami. Zakłócają one komfort pracy, obniżają satysfakcję zawodową, prowadzą także do braku zaufania i wsparcia społecznego. Ponadto są powodem braku empatii i obojętności wobec problemów innych. Ostatnią grupą stresorów są obciążenia wynikające z zasad organizacji pracy, na przykład jej czasu jeśli jest to praca zmianowa i nocna lub gdy pracujemy po godzinach. Jak widać czynników wywołujących stres w pracy jest naprawdę wiele, czy istnieją sposoby aby się ich pozbyć? Niestety  nie jesteśmy w stanie wyeliminować wszystkich czynników stresujących z naszego życia, możemy za to nauczyć się sposobów radzenia sobie z nimi, dzięki którym stres nie będzie tak degradująco działał na nasz organizm.

Strategie radzenia sobie ze stresem

Występują dwa rodzaje strategii radzenia sobie ze stresem, strategie krótkotrwałe, dzięki którym możemy złagodzić i wyeliminować stres w szczytowych jego momentach, oraz strategie długofalowe, dzięki którym możemy zapobiegać powstawaniu sytuacji stresowych. W pierwszej kolejności przedstawię działania, które krótkotrwale redukują stres.

Odreagowanie – najlepszym sposobem odreagowania, rozładowania stresu jest aktywność fizyczna, na przykład jogging, pływanie i inne sporty, ale równie skuteczne może okazać się narąbanie drewna do kominka czy przekopanie ogródka. Pamiętajmy jednak o tym, żeby nie rozładowywać stresu poprzez agresję skierowaną do innych ludzi.

Odwrócenie uwagi – polega na działaniu pozwalającym zapomnieć o stresorze, ponieważ koncentrujemy się na nowej czynności. Ważne jest aby ta nowa czynność nie była źródłem kolejnego stresu. Wbrew pozorom wypalenie odprężającego co dla niektórych papierosa nie jest dobrym rozwiązaniem, gdyż nikotyna dodatkowo pobudza nasz organizm. Według specjalistów pozytywną czynnością pozwalającą na odwrócenie uwagi od źródła stresu jest zatelefonowanie do przyjaciół, uporządkowanie biurka, pójście na spacer, gra na komputerze lub podlanie kwiatów. W ten sposób nasze postrzeganie ukierunkowane jest na inny bodziec a nie na stresor.

Pozytywna autosugestia – stres powodowany jest nie tylko konkretnym zdarzeniem, które ma miejsce, ale też przez nasze wewnętrzne myśli i uczucia, dodatkowo wywołujące presję. Dlatego dzięki pozytywnej autosugestii możemy kontrolować myśli, które wzmacniają w nas stres. Przykładowo zamiast negatywnych myśli typu: „To się na pewno nie uda”, „Znowu się zdenerwuję”, „Nie wiem jak to zrobić”, należy stosować pozytywną autosugestię czyli: „Najpierw spróbuj, nie poddawaj się”, „Spokojnie, zrelaksuj się”, lub „Zacznę mówić powoli i wyraźnie”. Pozytywną autosugestię należy stosować przed sytuacją stresową, w trakcie oraz po sytuacji stresowej. Możemy wypowiadać ją na głos bądź w myślach.

Jeśli chodzi o strategie długofalowe, wymagają one większej ilości czasu, wiążą się ze zmianą naszego zachowania, nastawienia a nawet nawyków, które wyrabialiśmy przez całe życie.

Zmiana nastawienia – nasze nastawienie do życia, oczekiwania i wymagania jakie stawiamy sobie i innym są często źródłem niepotrzebnego stresu. Jeżeli zawyżamy poziom wymagań, który jest nieadekwatny do możliwości i realiów, nasze cele życiowe stają się trudne do zrealizowania a porażka i niepowodzenie odbija się na naszym zdrowiu poprzez zdenerwowanie i stres. W związku z tym ważne jest aby nie stawiać sobie zbyt wygórowanej poprzeczki, jeśli dotychczasowa praca jest dla nas interesująca nie musimy od razu wspinać się na następny szczebel kariery. Dajmy sobie też prawo do błędu czy słabości, nie musimy być idealni w tym co robimy, w ten sposób unikamy niepotrzebnego stresu.

Zmiana zachowania – nie chodzi tutaj o totalną zmianę osobowości, ale o uświadomienie sobie jakie cechy charakteru pozwolą mi uodpornić się na stres. Bez wątpienia taką cechą jest pewność siebie i poczucie własnej wartości, których warto się uczyć.  Posiadając te dwie cechy łatwiej nam będzie znieść chociażby porażkę i krytykę w pracy, która jest niewątpliwie czynnikiem stresującym w pracy zawodowej.

Wsparcie społeczne – warto budować i pielęgnować relacje i kontakty społeczne, wsparcie innych osób w sytuacji stresowej ma bardzo duże znaczenie. Bliskość, zaufanie i pomoc partnera, rodziny bądź przyjaciela pomaga w radzeniu sobie ze stresem. Dzięki poczuciu bezpieczeństwa, emocjonalnym oparciu, zrozumieniu i obiektywnej ocenie sytuacji łatwiej nam stawić czoła przeciwnościom i lękom.

Zarządzanie czasem – ustalanie priorytetów, samokontrola i prawidłowa organizacja czasu pracy z pewnością pozwolą nam uniknąć stresujących sytuacji związanych z przekleństwem niezałatwionych spraw, zbliżających się terminów i ciągle przekładanych spotkań. Warto w tym celu tworzyć plany dzienne i tygodniowe, dzięki którym uporządkujemy swój czas pracy. Pamiętajmy aby uwzględniać w nich czas na odpoczynek i relaks, który jest niezbędny przy skutecznym radzeniu sobie ze stresem.

Styl życia – zdrowy styl życia ma ogromny wpływ na odporność organizmu na stres. Chodzi tutaj przede wszystkim o ruch, sposób odżywiania i sen. Każdy z nas dla utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia potrzebuje treningu zdrowotnego przynajmniej raz w tygodniu. Polecana aktywność ruchowa to spacery, gimnastyka, bieganie, jazda na rowerze, taniec. Poprzez aktywność fizyczną podwyższa się nasza odporność na różnego rodzaju obciążenia organizmu, w tym stres. Oprócz uprawiania sportu niezbędna jest właściwa dieta i odpowiednio długi sen, ponieważ w trakcie snu organizm się regeneruje i oszczędza energię. Osoby cierpiące na bezsenność uskarżają się na problemy z pamięcią, uczeniem się, liczeniem, logicznym myśleniem i z innymi zdolnościami niezbędnymi przy wykonywaniu pracy zawodowej.

Warunkiem powodzenia wszystkich sposobów radzenia sobie ze stresem jest gotowość i zaangażowanie w aktywnym inicjowaniu zmian w swoim życiu. Każdy z nas powinien wybrać, który ze sposobów bardziej mu odpowiada i małymi krokami walczyć ze stresem w swoim życiu.