Umowy cywilno-prawne

W tej grupie wyróżnia się m.in. następujące rodzaje umów:

• umowa zlecenie;
• umowa o dzieło;
• umowa zlecenie z podmiotem gospodarczym;
• kontrakt menedżerski;
• umowa agencyjna;

Do wyżej wymienionej grupy umów stosuje się regulacje prawne z Kodeksu Cywilnego, nie jak w przypadku umowy o pracę z Kodeksu Pracy. Ponadto istotną kwestią jest zatrudnienie większości telepracowników w oparciu o umowy cywilno-prawne. Niewielki odsetek wśród osób pracujących na odległość stanowi grupa osób zatrudniona na umowę o pracę. Dlatego też, warunki pracy telepracownika zatrudnionego na umowę zlecenie bądź umowę o dzieło, stanowi zapis ustalony w umowie. Zarówno telepracownik jak i telepracodawca mają równe prawo do negocjacji warunków umowy. Jednym z priorytetów elastycznych form zatrudnienia, do których należy również telepraca, jest ustalenie optymalnych warunków dla obu stron kontraktu, nie tylko jeżeli chodzi o czas i organizację pracy, ale również dotyczących warunków finansowych.

  Cechą charakterystyczną tej grupy umów jest stosunek cywilno-prawny między stronami zawierającymi umowę, którego istotą jest formalna równość stron. W ten sposób mogą one kształtować i wpływać na treść porozumienia (umowy) w takiej samej mierze. Innymi cechami umów cywilno-prawnych jest brak pewnych gwarancji pracowniczych, m.in. uprawnień pracowniczych, czyli wynagrodzenia oraz zasiłku w trakcie choroby, urlopu czy przestoju w pracy. Z drugiej strony, w omawianych umowach osoba zobowiązująca się do wykonywania czynności nie jest zobligowana do przestrzegania dyscypliny pracy narzucanej przez pracodawcę. Ponadto, jedynie umowa jest wyznacznikiem zakresu obowiązków, pracodawca nie ma prawa narzucić wykonywanie dodatkowych prac, nieobjętych umową.

Bardzo powszechnym przykładem umowy cywilno-prawnej jest umowa zlecenie, która uregulowana jest w Kodeksie Cywilnym w art. 734.  § 1. „Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie”. Może być w zależności od dwóch stron zlecenia umową płatną bądź nieodpłatną. Zazwyczaj przyjmuje się, że wykonawca czynności zobowiązuje się osobiście do wykonania zlecenia, jednak istnieje możliwość wyznaczenia zastępcy – osoby trzeciej (w tym przypadku umowa zlecenie różni się od umowy o pracę, gdzie pracownik osobiście wykonuje polecone mu zadania). Umowa zlecenie nie przewiduje żadnych terminów związanych z wypowiedzeniem jej. Może być rozwiązana w każdej chwili. Jeżeli czyni to pracodawca powinien pokryć wszelkie koszty poniesione przez pracownika i wypłacić mu część wynagrodzenia (w przypadku umowy zlecenia odpłatnej). Natomiast jeśli osobą rozwiązującą umowę jest pracownik, bez podania powodu zakończenia współpracy, powinien pokryć koszty w przypadku jakichkolwiek strat poniesionych przez pracodawcę.

Na podstawie umowy o dzieło jedna strona zobowiązuje się do wykonania dzieła, druga natomiast do wypłacenia wynagrodzenia. Jej podstawową cechą odróżniającą od umowy zlecenia czy umowy o pracę jest ukierunkowanie narezultat/wynik pracy. Przy umowie o dzieło formalności można ograniczyć do minimum. Umowa powinna zawierać dane zleceniodawcy i wykonawcy dzieła, określić przedmiot dzieła, a także termin wykonania go. Po zrealizowaniu dzieła, wykonawca powinien pokwitować tzw. rachunek za wykonanie umowy o dzieło. W przypadku umowy o dzieło nie odciąga się składek na ZUS czy ubezpieczeniowych, co może być korzystne, ze względu na wyższe wynagrodzenie. Z drugiej strony umowa ta nie gwarantuje żadnych świadczeń pracowniczych (urlopu, chorobowego, zasiłku dla bezrobotnych, renty czy emerytury). W przypadku umowy o dzieło towarzyszącej umowie o pracę, pracodawca jest zobowiązany do płacenia składek ubezpieczenia zdrowotnego i społecznego. Czas pracy określanej przez umowę o dzieło nie jest wliczany do stażu pracy.

Kolejnym rodzajem umowy cywilno-prawnej jest umowa agencyjna, na jej podstawie agent zobowiązuje się do pośredniczenia bądź podpisywania w imieniu zleceniodawcy umów z klientami. O sposobie wykonywania pracy agent decyduje sam, jednak jego praca powinna być zorientowana na wyniki. Ponadto, niektóre firmy wytyczają pewne standardy dla agentów, poprzez narzucenie obowiązku spisywania raportów i sprawozdań, branie udziału w szkoleniach, omawianie planów działania, które muszą być zgodne z polityką firmy. Jeżeli chodzi o składki ZUS i ubezpieczenia społeczne – agent jest w takiej samej sytuacji jak osoba prowadząca działalność gospodarczą tzn. sam zobowiązuje się do ich regulacji.